Als je googelt op Reis van de Held, kan het niet anders dan dat je onder andere de naam van Joseph Campbell tegenkomt. Een gevleugelde uitspraak van hem is ‘Follow your bliss’. Hij is de auteur van het boek ‘The Hero with the Thousand Faces’. Dit boek gaat over de monomythe van de held.
Als je wilt weten wat de term monomythe precies inhoudt, lees dan vooral even de beschrijving op Wikipedia.
Als je er echt meer over wilt weten, lees dan vooral de Nederlandse vertaling van het boek. Het is geen literatuur voor het slapengaan, maar wel hét standaardwerk over de Reis van de Held.
In het boek van Campbell worden 18 stappen beschreven in de Reis van de Held. Onder andere Mieke Bouma heeft daar de twaalf stappen van gemaakt en daar een zeer lezenswaardig boek over geschreven: Storytelling in 12 stappen – op reis met de held.
Ik neem jullie in vogelvlucht mee door deze twaalf stappen, die de basis kunnen zijn voor onderzoek naar je eigen levensverhaal of voor elk ander verhaal dat je wilt schrijven. Ik probeer bij elke stap een voorbeeld te geven aan de hand van de ‘avonturen’ van Harry Potter.
Stap 1: De proloog
In de proloog, maken we kennis met de held. Wie is hij, wat doet hij zoal, wat houdt hem bezig. Er is sprake van een zekere mate van orde, zijn leventje is zelfs wat saai of voorspelbaar. Je voelt hem al aankomen, er ontbreekt iets in het leven van de held. Dit is het stadium waarin de held droomt, vooruitblikt of iets voorvoelt.
Heb je de boeken van Harry Potter gelezen? In de proloog zien we Harry bij zijn oom en tante thuis, waar hij genegeerd wordt en zelfs wordt opgesloten in de bezemkast. Zijn leven is tot op dat moment saai en voorspelbaar.
Stap 2: Oproep tot avontuur
Er gebeurt iets. De held wordt uit zijn comfortzone getrokken, wakker geschud, aangespoord om in actie te komen. Kortom het avontuur lonkt…
Het kan ook zijn dat de held wordt geconfronteerd met een dilemma. Hij kan niet meer stil blijven zitten, hij moet iets doen.
Harry Potter ontvangt allemaal brieven die hem uitnodigen om te komen studeren aan Zweinsteins Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus. Het avontuur lonkt…
Stap 3: Weerstand en weigering
Nu is het niet zo dat de held meteen enthousiast en zich vol energie in het avontuur stort. Nee, hij voelt zelfs wat weerstand of zijn omgeving verzet zich en vraagt zich af of hij dit we moet doen. Er kan sprake zijn van angst, verzet of weigering. Het probleem kan ook worden ontkend.
In het geval van Harry Potter is zijn omgeving die zich heftig verzet, maar hij gaat toch. Mede met hulp van Hagrid die geen tegenspraak duldt van de familie van Harry Potter.
Stap 4: Ontmoeting met de mentor
Het zal je niet verbazen dat de held hulp krijgt. Hij ontmoet iemand of stuit op een bron van wijsheid die hem aanmoedigt, bevestigt of hem de nodige lessen en vaardigheden leert. Door deze hulp verandert het perspectief van de held, waardoor hij het avontuur toch aangaat.
Perkamentus mag je wel als de mentor zien van Harry Potter. Helpers zijn Ron Wemel en Hermelien Griffel.
Stap 5: De selectiedrempel
Met de nieuwverworven vaardigheden of instrumenten verdwijnt de aanvankelijke angst of twijfel. De held stapt de eerste drempel over. Hij zegt ‘ja’ tegen het avontuur. Er is geen weg terug meer.
Harry Potter zegt ook ja tegen het avontuur en zijn toverstaf en de lessen in toverkunst helpen hem daarbij.
Stap 6: De nieuwe wereld
De held maakt kennis met de nieuwe wereld. Er is een gevoel van overwinning. In deze nieuwe wereld, gelden nieuwe wetten. Alles is anders, hij krijgt bondgenoten, maar ook vijanden en hij wordt getest.
Op Zweinstein gaat er een wereld open voor Harry Potter. Hij krijgt nieuwe vrienden (helpers) zoals Ron Wemel en Hermelien Griffel. Ook vijanden in de persoon van Draco Malfidus en natuurlijk zijn grootste vijand Voldemort.
Stap 7: De inwijding
De held ontdekt nieuwe en onvermoede kanten in zichzelf en in deze fase komt het aan op zelfreflectie. Ziet hij niets over het hoofd? Zijn er blinde vlekken? Is hij werkelijk genoeg geëngageerd om dit avontuur aan te gaan?
Harry Potter ontdekt dat hij bepaalde gaven heeft, is het genoeg om het gevecht aan te gaan met zijn aartsvijand Voldemort, de tovenaar die zijn ouders vermoordde?
Stap 8: De crisis
In deze fase van de reis wordt de held geconfronteerd met zijn grootste angst. Dit is het omslagpunt, misschien ervaart de held machteloosheid. Het is het donkerste moment van het avontuur.
Zijn grootste vijand in alle boeken, behalve in boek nummer 3 De gevangene van Azkaban, is Voldemort. Is hij instaat de moordenaar van zijn ouders te weerstaan of wordt hij meegesleurd. Harry moet tot het uiterste gaan, maar ten koste van wat?
Stap 9: De dolk
Het moment is daar, het uur van de waarheid. Dat vereist doelgerichtheid of een scherpe analyse. Is er sprake van verraad? Worden er illusies doorgeprikt? De held moet zichzelf redden en zijn hogere doel veiligstellen. De held moet stoppen met zichzelf klein te houden.
Harry Potter vraagt zich continu af of hij wel aan alle verwachtingen kan voldoen. Hij wordt tot het uiterste getest en getergd. Er komt een moment dat hij alle schroom van zich afwerpt en de tovenaar wordt die anderen al in hem zagen.
Stap 10: Terugkeer naar het licht
Dit is de fase van doorpakken en snelheid. De held weet nu weer waar het allemaal om begonnen was en hij kan al dan niet met de veroverde schat terugkeren naar huis. Maar de terugweg is niet zonder gevaar.
In alle boeken die J.K. Rowling schreef over Harry Potter is er telkens een ‘schat’ die hij verovert en die hem dichter en dichter brengt bij het einddoel, het verslaan van Voldemort. En elke keer wordt het gevaarlijker en gevaarlijker.
Stap 11: Dood en wederopstanding
Voordat de held echt kan terugkeren, volgt nog een finale test. Heeft de held echt begrepen waar het omgaat? Als je denkt dat je alle tests en proeven hebt doorstaan, volgt er nu nog een. De held wordt op de proef gesteld en verleid. Als hij echt iets heeft geleerd van zijn reis en alle beproevingen dan is hij nu desnoods bereid nog een offer te brengen. Nu gaat het echt om principes en wezenlijke waarden.
In het laatste deel ‘Harry Potter en de relieken van de dood’ worden er grote offers gevraagd. Een aantal mensen overleven het niet, toch gaat Harry door. Voldemort moet dood, anders heeft hij nooit rust.
Stap 12: Het elixer
Dit is de stap waar de cyclus rond is, we weten nu wat de schat of het inzicht is waarmee de gemeenschap verrijkt wordt. Er is een beloning en de held ervaart een diepe dankbaarheid. Zijn reis is ten einde en wellicht komt er een nieuw avontuur op zijn pad.
Kijkend naar het verhaal van Harry Potter is de schat de dood van Voldemort. Die kan niemand meer kwaad doen en zeker Harry niet meer.
Dit zijn in vogelvlucht de 12 stappen die de held doorloopt. Niet elke stap is in elke reis even duidelijk aanwezig, maar grosso modo wel.
Kijk maar eens naar je eigen leven aan de hand van deze 12 stappen. Heb je alle fases al een keer doorgemaakt? Of kun je aangeven in welke fase je nu zit?
